همه چیز درباره تکنیک اسکمپر یا همان سوالات ایده برانگیز 

تفکر خلاق و حل مسئله بخش های اساسی فرآیند طراحی، برای تبدیل ایده ها به نوآوری و شکستن موانع در برابر خلاقیت است. یکی از روش های موفق مورد استفاده در تفکر خلاق ، تکنیک اسکمپر است. در حالی که تکنیک های مختلف تفکر خلاقانه و حل مسئله، مانند طوفان مغزی معکوس، مدل تفکر هورسون، شش کلاه تفکر انتقادی و بازی Lego Serious Play وجود دارد، اما اسکمپر یکی از ساده ترین و مستقیم ترین روش ها به حساب می آید. تکنیک اسکمپر مبتنی بر این ایده است که آن چه جدید است، در واقع همان اصلاح چیزهای قدیمی موجود در اطراف ما است. 

"هیچ چیز جدیدی در زیر آفتاب وجود ندارد اما چیزهای قدیمی زیادی وجود دارد که ما نمی دانیم."  امبروز بییرس 

تنها تعداد کمی از کسب و کارها قادر به موفقیت در فروش برابر در چند دهه هستند. اگر مایل هستید که یک یا دو قدم جلوتر از رقبای خود باشید باید به طور مداوم در مسیر نوآوری قرار بگیرید. در نهایت، خلاقیت شما و تیم تان مشخص می کند چگونه بای در بازار آزاد فعالیت داشته باشید. فقط شرکت هایی که محصولات و خدمات جدید را ازائه مدهند باعث جذب مخاطب در طولانی مدت می شوند. 

اسکمپر برای اولین بار توسط باب ابرل، برای پرداختن به سؤالات هدفمند که به حل مشکلات یا خلاقیت در جلسات طوفان مغزی کمک می کند ، معرفی شد . نام اسکمپر یا SCAMPER مخفف هفت روش است. (S ubstitute) جایگزین، (C ombine) ترکیب، (A dapt) سازگار ، (M odify) اصلاح، (P ut to Another Use) برای استفاده های دیگر، (E liminate) حذف کردن و (R everse) معکوس. این کلمات کلیدی بیانگر سؤالات ضروری است که در جلسه تفکر خلاق مورد بررسی قرار می گیرد.1


چگونه از تکنیک اسکمپر استفاده کنیم


قدم اول: انتخاب محصول
کار کردن با این تکنیک سخت نیست. در قدم اول شما باید محصول و خدماتی که می‌خواهید مشکل‌ آن را برطرف کنید و یا آن را ارتقاء داده و یا بهبود ببخشید را انتخاب کنید. انتخاب هر چیزی که قصد دارید آن را بهبود ببخشید می‌تواند نقطه آغاز خوبی برای شما باشد.

قدم دوم: به کار بردن هفت تکنیک اسکمپر
حالا باید هفت موردی که در بالا نام بردیم و نمونه فارسی آن را ذکر کردیم را در مقابل خود قرار دهید. باید یکی یکی در همه بخش‌های نام برده شده برای محصول مورد نظر خودتان شروع به نوشتن و طراحی سؤال کنید. شما باید طوفان فکر را به کار ببرید و تا می‌توانید در مورد محصول مورد نظر خود سؤالات مختلف را طراحی کنید. در همان جای یعنی در مقابل هر سؤالی که نوشتید حتماً به آن‌ها پاسخ دهید.

قدم سوم: بررسی جواب
وقتی به همه سؤالات خود جواب دادید باید تک تک آن‌ها را بررسی کنید و ببینید که کدام یک از پاسخ‌ها می‌تواند به بهتر شدن محصول مورد نظر شما کمک کند و یا مشکلات آن را برطرف سازد. دقت کنید که کدام یک قابلیت این را دارد که به یک ایده کاربردی برای کسب و کار شما تبدیل شود. در صورتی که یکی از پاسخ‌ها توانست به شما کمک کند می‌توانید روی آن کار کرده و ایده مورد نظر را برای بهبود و یا تولید محصول جدید استفاده کنید.


نمونه سؤالات بر اساس تکنیک اسکمپر

در اینجا نمونه‌هایی می‌بینید از سؤالاتی که می‌توان در هرکدام از هفت بخش تکنیک اسکمپر طرح کرد:


جایگزینی

تکنیک جایگزین روی قسمت‌های موجود در محصول، خدمات یا ترکیبات آن متمرکز شده است که می‌تواند با دیگری جایگزین شود. سؤالاتی که در این بخش پرسیده می‌شود عبارت‌اند از:

چه بخشی از فرآیند را می‌توان بدون تأثیرگذاری بر کل پروژه جایگزین کرد؟

چه کسی یا چه چیزی بدون تأثیر روند ممکن، می‌تواند جایگزین شود؟

چه بخشی از روند را می‌توان با گزینه های بهتر جایگزین کرد؟

آیا می‌توان زمان یا مکان پروژه را جایگزین کرد؟

چه اتفاقی می‌افتد که بخشی از پروژه را با دیگری جایگزین کنیم؟

در چه جایی می‌توانستید محصول را بفروشید؟

آیا می‌توانیم از جایگزین دیگری به جای محصول x استفاده کنیم؟

آیا می‌توانیم فرآیند را با گزینه‌های ساده‌تر جایگزین کنیم؟ 2


ترکیب

اگر این محصول را با یک محصول دیگر ترکیب کنیم، چه چیز جدیدی ساخته می‌شود؟

اگر اهداف مختلف را با هم ترکیب کنیم چه اتفاقی می‌افتد؟

چه چیزهایی را می‌توانیم با هم ترکیب کنیم تا کاربردهای این محصول به بیشترین حدش برسد؟

چطور می‌توانیم استعدادها و منابع موجود را با هم ترکیب کنیم تا رویکرد جدیدی به این محصول به‌دست آوریم؟


مناسب کردن برای یک هدف دیگر

چطور می‌شود این محصول را طوری تغییر داد که یک استفاده متفاوت داشته باشد یا هدف متفاوتی را برآورده کند؟

این محصول به چه محصولات دیگری شباهت دارد؟

از چه چیزی یا چه کسی می‌توان برای ایجاد تغییر در این محصول اقتباس کرد؟

چه محصولات و ایده‌های دیگری هستند که می‌توانند الهام‌بخش ما باشند؟


اصلاح

چطور می‌توانیم شکل و قیافه محصول‌مان را بهتر کنیم یا کاری کنیم که حس خوبی به مخاطب بدهد؟

اضافه کردن چه چیزی به این محصول، آن را بهتر می‌کند؟

چه ویژگی‌ای هست که اگر رویش تاکید کرده و برجسته‌ترش کنیم، ارزش محصول‌مان را بالاتر می‌برد؟

تقویت کردن و بهتر کردن چه جزئی از این محصول می‌تواند به خلق شدن یک محصول جدید بیانجامد؟ 3


کاربرد دیگر

آیا می‌توانیم از همین محصول در یک حوزه دیگر استفاده کنیم؟ مثلا در یک شاخه‌ای دیگر از کسب و کار؟

این محصول به درد چه افراد دیگری می‌تواند بخورد؟‌ چه کسان دیگری می‌توانند بازار هدف این محصول باشند؟

در یک شرایط دیگر یا در یک محیط متفاوت، عملکرد این محصول چه شکلی پیدا می‌کند؟

امکانش هست که ضایعات این محصول بازیافت شده و چیز جدیدی از آن ساخته شود؟


حذف

چگونه می‌توانیم این محصول را بهینه‌تر یا ساده‌تر کنیم؟

کدام اجزا، قانون‌ها یا ویژگی‌ها قابل حذف هستند؟

چه چیزی را می‌توانیم کمتر کنیم یا تاثیرش را به حداقل برسانیم؟

چطور می‌توانیم این محصول را کوچک‌تر، سریع‌تر، سبک‌تر یا جالب‌تر کنیم؟

اگر یک بخش از این محصول را از آن جدا کنیم چه اتفاقی می‌افتد؟ چه چیزی به جای آن بخش می‌توانیم بگذاریم؟


وارونه‌سازی

اگر این پروسه را کلا برعکس کنیم چه می‌شود؟ اگر ترتیب وقایع را عوض کنیم چطور؟

چه اتفاقی می‌افتد اگر سعی کنیم دقیقا برعکس کاری که می‌خواهیم بکنیم را انجام بدهیم؟

جایگزین کردن کدام یک از اجزای سازنده باعث می‌شود ترتیب انجام کارها تغییر کند؟

کدام سِمَت‌ها یا جایگاه‌ها را می‌توانیم برعکس کنیم یا تغییر دهیم؟

اگر می‌خواستیم سیستم این محصول را از اول بچینیم، چطور اینکار را انجام می‌دادیم؟


نکته ۱

ممکن است بعضی از ایده‌هایی که به کمک این سؤالات به ذهن‌تان می‌رسد، اصلا عملی نباشد و یا اینکه در شرایطِ خاصی که شما در آن قرار دارید به درد نخورد. نگران این قضیه نباشید؛ هدف تکنیک اسکمپر این است که تا جایی که می‌توانید بیشتر ایده خلق کنید.


نکته ۲

برای اینکه بهترین نتیجه را بگیرید، در کنار تکنیک اسکمپر، تکنیک‌های دیگر تفکر خلاقانه مثل وارونه‌سازی، تفکر استعاری و طوفان فکری را هم به کار ببرید.


نکته ۳

شاید به خاطر سپردن هفت بخش تکنیک اسکمپر با یک کلمه انگلیسی برای خیلی‌ها سخت باشد. اگر شما هم این مشکل را دارید، به جای SCAMPER، از عبارت فارسی «حکومت آج» استفاده کنید (به ترتیب: حذف – کاربرد دیگر – وارونه‌سازی – مناسب کردن برای یک هدف دیگر – ترکیب – اصلاح – جایگزینی).4


پی نوشت:
1.www.namnak.com
2.www.karduk.com
3.www.ejiga.com
4.www.chetor.com